DIOPTRIJA

Dioptrija (grč. Dioptron – sve kroz šta se vidi)  je jedinica za merenje jačine sočiva (jačina sočiva jednaka je recipročnoj vrednosti žižne daljine). D = 1/f. Odnosno, dioptrija je mera refrakcijske jačine oka, sposobnost oka da prelama zrake svetla na retinu. Refrakcija je deo optike koji proučava prelamanje svetlosti. Refrakcija oka je primena optičkih zakona o prelamanju svetlosnih zraka kroz oko.

prelomna moc sociva - dioptrija

Dioptrija i fiziologija oka

Oko je složen optički sistem. Rožnjača, očna vodica, sočivo i staklasto telo prelamaju svetlost. Dužica sa zenicom koriguje količinu svetlosti koja dospeva u oko, a slika posmatranog predmeta stvara se na mrežnjači.

Veličina oka, odnosno prednje-zadnji dijametar mora biti 24mm da paralelni svetlosni zraci koji dolaze iz daljine posle prolaska kroz prelomni sistem oka, stvore fokus u predelu makule bez učešća akomodacije. To je refrakcija oka, odnosno normalno građeno emetropno oko. Najdalja tačka jasnog vida (punctum remotum) nalazi se u beskonačnosti. Najbliža tačka jasnog vida (punctum proximum) nalazi se ispred oka na daljini koja zavisi od akomodacione sposobnosti, odnosno starosti pacijenta. Tokom života refrakcija se menja.

Svetlost koja pod određenim uglom pada na površinu jedne optičke sredine delom prolazi kroz nju, delom se apsorbuje, a delom reflektuje sa granične površine. Kroz homogenu sredinu svetlost se prostire pravolinijski, ali pri prelasku iz jedne u drugu sredinu, menja pravac, odnosno prelama se zavisno od razlike optičkih gustina. Pri prelasku iz optički ređe sredine (npr. vazduh) u optički gušću sredinu (npr. staklo), zraci se lome ka normali, tj. upadni ugao je veći od prelomnog ugla. Odnos sinusa upadnog i prelomnog ugla naziva se indeks prelamanja. Sočiva su optički aktivna tela ograničena sfernim, odnosno sfernim i ravnim površinama. Zavisno od toga da li paralelan svetlosni snop posle prolaska kroz sočivo dospeva u stanje konvergencije ili divergencije, sočiva se dele na sabirna (konveksna) i rasipna (konkavna).

Dioptrija i ametropije

Pod ametropijama se podrazumevaju refrakcione mane: hypermetropia, myopia i astigmatizam. Anizometropija je nejednaka refrakcija oba oka kod iste osobe.

Hypermetropia (dalekovidost)

Hipermetropija je refrakciona mana kod koje se paralelni svetlosni zraci, koji dolaze iz daljine, fokusiraju iza mrežnjače bez učešća akomodacije. Može biti totalna, latentna i manifestna.

Myopia (kratkovidost)

(grč. myen – zatvoriti, ops – oko)

Miopija je refrakciona anomalija kod koje se paralelni svetlosni zraci koji dolaze iz daljine, posle prolaska kroz prelomni sistem oka, fokusiraju pre mrežnjače u staklastom telu i dospevši iza fokusa u stanje divergencije, stvaraju na retini rasipne krugove. Miopija se deli na aksijalnu i prelomnu. Prema jačini dioptrijske greške, miopija se deli na malu (do -3.00 Dioptrija), srednju (do -6.00 Dioptrija) i veliku (-7.00 i više Dioptrija). Prema kliničkoj slici, deli se na benignu i malignu (postoje patološke promene na očnom dnu).

Astigmatismus (astigmatizam)

(grč. a – bez, stigma – tačka)

Kod astigmatizma postoje dve žižne linije koje odgovaraju glavnim prelomnim meridijanima. Slika se ni na jednom mestu ne stvara u celini jasno, već je bolje vidljiva u horizontalnom ili vertikalnom meridijanu. Astigmatizam je pretežno vezan za promenu zakrivljenosti rožnjače. Umesto da prelama podjednako u svim meridijanima, što je normalno, kod astigmatizma rožnjača prelama u jednom meridijanu najjače, a u drugom koji je prema njemu okrenut pod pravim uglom najslabije. Meridijani između dva glavna pokazuju međuvrednosti. Astigmatizam može biti i lentalni i retinalni. Zavisno od toga da li jače prelama vertikalni ili horizontalni meridijan, astigmatizmi se dele na direktni – ast. directus (jače prelama vertikalni meridijan) i inverzni – ast. inversus (jače prelama horizontalni meridijan). Kada je pravac glavnih meridijana kos, to je kosi astigmatizam (ast. obliquus).

Prema mestu glavnih žižnih linija u odnosu na makulu, astigmatizmi se dele na jednostavan, mešoviti i složeni.

Astigmatismus simplex (jednostavni astigmatizam) – ast. simplex myopicus: jedna žižna linija je pre makule, a druga na makuli
– ast. simplex hypermetropicus: jedna žižna linija je na makuli, a druga iza nje

Astigmatismus mixtus (mešoviti astigmatizam): jedna žižna linije je pre, a druga posle makule.

Astigmatismus compositus (složeni astigmatizam)
– ast. comp. myopicus: obe žižne linije su pre retine samo različito udaljene
– ast. comp. hypermetropicus: obe žižne linije su iza makule samo na različitom rastojanju.